โดย อ.วรชาติ มีชูบท

บทความปัจจุบัน | บทความย้อนหลัง : ตอนที่ ๑ - ๒๐ | ๒๑ - ๔๐ | ๔๑ - ๖๐ | ๖๑ - ๘๐ | ๘๑ - ๑๐๐ | ๑๐๑ - ๑๒๐ | ๑๒๑ - ๑๔๐ |

|  ก่อนหน้า  |  ๓๑  |  ๓๒  |  ๓๓  |  ๓๔  |  ๓๕  |  ๓๖  |  ๓๗  |  ๓๘  |  ๓๙  |  ๔๐  |  ถัดไป  |

๓๗. เมืองมหาวิทยาลัย (๒)

          ส่วนที่ตั้งโรงเรียนข้าราชการพลเรือนนั้น สภากรรมการจัดการโรงเรียนข้าราชการพลเรือนฯ ซึ่งมีพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระดำรงราชานุภาพ เป็นสภานายก

          แล้วจะได้โปรดเกล้าฯ ให้ย้ายโรงเรียนฝึกหัดอาจารย์ โรงเรียนกฎหมาย โรงเรียนยันตรศึกษา โรงเรียนราชแพทยาลัย ฯลฯ ซึ่งในเวลานั้นยังคงเปิดสอนแยกกันอยู่ในที่ต่างๆ ให้มารวมกันอยู่ในที่ดินที่พระราชทานให้ใหม่นี้ และเมื่อการเป็นไปตามพระราชดำริแล้ว ก็จะทำให้ในอาณาบริเวณโรงเรียนข้าราชการพลเรือนฯ ซึ่งเป็นมหาวิทยาลัยสำหรับพระนครนี้ มีโรงเรียนสำหรับวิชาต่าง ๆ ทำนองเดียวกับวิทยาลัย หรือ College กระจายกันอยู่ทั่วทั้งบริเวณ เฉกเช่นมหาวิทยาลัยอ๊อกซ์ฟอร์ดที่มีวิทยาลัยถึง ๒๕ วิทยาลัยกระจายอยู่ทั่วเมืองอ๊อกซ์ฟอร์ด โดยวิทยาลัยแต่ละแห่งต่างก็เป็นหน่วยจัดการปกครองและให้การศึกษาแก่นิสสิต ส่วนมหาวิทยาลัยนั้นคงจัดแต่เรื่องสอบไล่และให้ปริญญา

          แม้จะโปรดเกล้าฯ ให้จัดรูปแบบโรงเรียนข้าราชการพลเรือนฯ เป็นเมืองมหาวิทยาลัยตามแบบอังกฤษแล้วก็ตาม แต่การที่จะจัดมหาวิทยาลัยตามแบบอ๊อกซ์ฟอ์ดและเคมบริดซ์ซึ่งเป็นเสมือนโรงเรียนประจำต่อยอดไปจากพับลิคสกูลนั้น คงจะเป็นที่ตระหนักแน่ในพระราชหฤทัยว่า จะต้องใช้เงินลงทุนและค่าใช้จ่ายในจัดการสูงมาก มหาวิทยาลัยรุ่นใหม่ ๆ ทั้งในอังกฤษและภาคพื้นยุโรปตลอดทั้งสหรัฐอเมริกาจึงเลือกที่จะจัดตามแผนโรงเรียนกลางวัน ซึ่งนักเรียนมาเรียนแล้วก็กลับบ้าน ไม่ต้องพักอาศัยประจำในโรงเรียนเฉกเช่นโรงเรียนประจำ ทำให้ประหยัดค่าใช้จ่ายในการจัดการของโรงเรียนประเภทนี้ลงมาก นอกจากนั้นยังมีพระราชดำริว่า "เราทุนน้อย จะให้ได้งานมากก็ต้องเลือกเอาข้างโสหุ้ยน้อยอยู่เอง"  ^[๒] และในเมื่อถึงเวลาที่เราจะต้องมีมหาวิทยาลัยเพื่อ "จะได้เป็นตลาดวิชาของเมืองไทย ไม่เป็นแต่เพียงที่เพาะข้าราชการไว้ใช้"  ^[๓] จึงได้โปรดเกล้าฯ ให้ยกโรงเรียนข้าราชการพลเรือนฯ ขึ้นเป็น "จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย" และโปรดเกล้าฯ ให้จัดการศึกษาในมหาวิทยาลัยแห่งนี้ตามแผนโรงเรียนกลางวัน โดยอาศัยรูปแบบการจัดการจากมหาวิทยาลัยฮาร์วาร์ดของสหรัฐอเมริกา และมหาวิทยาลัยอิมพีเรียลของประเทศญี่ปุ่นที่ได้เสด็จทอดพระเนตรมาแล้วเมื่อคราวนิวัติพระนคร พ.ศ. ๒๔๔๕ ทั้งมหาวิทยาลัยทั้งสองต่างก็รับแนวคิดและวิธีจัดการมาจากมหาวิทยาลัยอ๊อกซ์ฟอร์ดและเคมบริดซ์ของอังกฤษ และในตอนปลายรัชกาลยังได้ทรงแต่งตั้งสมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ เจ้าฟ้าฯ กรมขุนสงขลานครินทร์เป็นข้าหลวงตรวจจัดการศึกษา (Education Inspector General) ออกไปทรงเจรจาขอรับความช่วยเหลือด้านเงินทุนและนักวิชาการจากมูลนิธิรอกกี้เฟลเลอร์ (Rocky Feller Foundation) จนสามารถเปิดสอนหลักสูตรเวชศาสตร์บัณฑิต ในจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยได้สำเร็จในปี พ.ศ. ๒๔๖๗

          อนึ่ง เนื่องจากที่ดินพระคลังข้างที่เนื้อที่ ๑,๓๐๙ ไร่ ซึ่งได้พระราชทานให้โรงเรียนข้าราชการพลเรือนฯ หรือจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยเช่าเท่าผลประโยชน์ของพระคลังข้างที่ที่ได้รับอยู่ใน พ.ศ. ๒๔๕๕ โดยไม่มีกำหนดปีนั้น เป็นที่ดินที่พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวพระราชทานเป็นพระราชมรดกแก่ "๖ เจ้าฟ้า" ซึ่งทรงเป็นพระราชโอรสพระราชธิดาในสมเด็จพระศรีพัชรินทราบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนี และสมเด็จพระศรีสวินทิราบรมราชเทวี พระพันวัสสาอัยยิกาเจ้า คือ

          ๑) สมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้าฯ กรมขุนพิษณุโลกประชานาถ ^[๔]

          ๒) สมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้าฯ กรมขุนนครราชสีมา ^[๕]

          ๓) สมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้าฯ กรมขุนเพชรบูรณ์อินทราชัย

          ๔) สมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้าฯ กรมขุนศุโขทัยธรรมราชา ^[๖]

          ๕) สมเด็จพระเจ้าลูกเธอ เจ้าฟ้าวไลยอลงกรณ์ ^[๗]

          ๖) สมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้าฯ กรมขุนสงขลานครินทร์ ^[๘]

ซึ่งพระยาบำรุงราชบริพาร (เสมียน สุนทรเวช) คุณมหาดเล็กในพระบาทสมเด็จระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้เล่าไว้ว่า

          อนึ่ง ที่ดินที่พระราชทานให้จุฬาลงกรณ์เช่านี้ เมื่อแรกที่พระราชทานให้เช่านั้นยังมิได้มีการออกโฉนดที่ดิน และเมื่อมีการสำรวจออกโฉนดในเวลาต่อมาเจ้าพนักงานที่ดินได้จดทะเบียนกรรมสิทธิ์ที่ดินแปลงนั้นไว้ในพระปรมาภิไธยพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ฉะนั้นเมื่อมีการตราพระราชบัญญัติจัดระเบียบทรัพย์สินฝ่ายพระมหากษัตริย์ พ.ศ. ๒๔๗๙ แล้ว ที่ดินแปลงนี้จึงถูกโอนกรรมสิทธิ์ไปเป็นของสำนักงานทรัพย์สินส่วนพระมหากษัตริย์ เพราะทางราชการถือว่า โฉนดที่ดินแปลงนี้ออกในพระปรมาภิไธยและวันที่ออกโฉนดที่ดินแปลงดังกล่าวนั้นพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวได้เสด็จดำรงสิริราชสมบัติแล้ว ที่ดินแปลงนี้จึงเป็นทรัพย์สินที่ทรงได้มาเมื่อทรงเป็นพระมหากษัตริย์แล้ว จึงตกอยู่ในฐานะทรัพย์สินส่วนพระมหากษัตริย์ตามพระราชบัญญัติดังกล่าว

          ต่อมาในปี พ.ศ. ๒๔๘๒ สภาผู้แทนราษฎรได้มีมติว่า "สมควรโอนกรรมสิทธิ์ที่ดินอันเป็นทรัพย์สินส่วนพระมหากษัตริย์ ตำบลปทุมวัน อำเภอปทุมวัน จังหวัดพระนคร ให้จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย เพื่อเป็นสถานศึกษาและค้นคว้าในศาสตร์ต่างๆ และเพื่อจะส่งเสริมวิชาชีพชั้นสูงและทำนุบำรุงวัฒนธรรมแห่งชาติสืบไป"  ^[๑๐] จึงได้พร้อมกันตรา "พระราชบัญญัติโอนกรรมสิทธิ์ที่ดิน อันเป็นทรัพย์สินส่วนพระมหากษัตริย์ ตำบลปทุมวัน อำเภอปทุมวัน จังหวัดพระนคร ให้จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย พ.ศ. ๒๔๘๒" ขึ้น มีผลให้จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยได้กรรมสิทธิ์ในที่ดินอันเป็นที่ตั้งมหาวิทยาลัยเป็นสิทธิ์ขาดโดยสมบูรณ์ และได้มีการจัดประโยชน์ในที่ดินให้เป็น "เมืองมหาวิทยาลัย" อันก่อให้เกิดรายได้เป็นทุนสนับสนุนการจัดการศึกษาของมหาวิทยาลัยสมดังพระบรมราชปณิธานในพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวสืบมาจนถึงปัจจุบัน