พระยาปรีชานุสาสน์จึงได้ขอให้พระสาโรชรัตนนิมานก์ (สาโรช ร. สุขยางค์) และหลวงวิศาลศิลปกรรม (เชื้อ ปัทมะจินดา) ร่วมกันออกแบบหอนาฬิกาพร้อมระฆังรูปสี่เหลี่ยมมีลวดลายเป็นพิเศษแบบสุโขทัย โดยตกลงกันไว้แต่แรกว่า จะสร้างหอนาฬิกานี้

 

 

พระสาโรชรัตนนิมานก์ (สาโรช ร. สุขยางค์)	หลวงวิศาลศิลปกรรม (เชื้อ ปัทมะจินดา)

 

 

แบบพิมพ์เขียวหอนาฬิกาและระฆังรูปสี่เหลี่ยม

 

 

วงเวียนหน้าหอประชุมที่จะสร้างหอนาฬิกา

 

 

 

"...ที่สนามวงเวียนหน้าหอประชุม กรรมการ  [๑] ได้ตกลงเห็นว่า รูปร่างที่จะสร้างดีแล้ว ส่วนสถานที่ควรให้ช่างกะให้เข้ากับแผนผังทั่วไป ได้สั่งให้มหาอำมาตย์ตรี พระยาปรีชานุสาสน์ อำมาตย์โท พระสาโรชรัตนนิมมานก์ หัวหน้ากองสถาปัตยกรรมกระทรวงธรรมการ และรองเสวกเอก หลวงสรรสารกิจ ผู้แทนของคณะไทยเขษม ปรึกษาหารือเลือกได้แห่งหนึ่งบนเนินหลังสนามฟุตบอลใกล้กลางโรงเรียน..."  [๒]

 

 

แผ่นป้ายโฆษณาของคณะไทยเขษม

 

 

          เมื่อได้รับพระราชทานพระบรมราชานุญาตในตอนปลายปี พ.ศ.๒๔๗๒ แล้ว จึงได้เริ่มการก่อสร้างหอนาฬิกานี้ โดยยี่ห้อกวงฮ้องเส็ง เป็นผู้รับเหมาก่อสร้างในวงเงินค่าจ้างเหมา ๔,๙๐๐๐ บาท ส่วนการปรับแก้หน้าปัดนาฬิกาเป็นสี่ด้านพร้อมติดตั้งนั้นบริษัท เอส.เอ.บี. จำกัด เป็นผู้ดำเนินการในวงเงินรวม ๑,๗๕๐ บาท รวมค่าก่อสร้างและปรับแก้นาฬิกาเป็นเงิน ๖,๖๕๐ บาท เกินกว่าเงินรายได้จากการจัดแสดงละครพระราชนิพนธ์ เรื่อง "ล่ามดี" และ "ชิงนาง" กับเรื่อง "งดการสมรส" และ "หาโล่" ซึ่งคณะละครบรรดาศักดิ์ไทยเขษม ได้จัดแสดง ณ โรงโขนหลวงสวนมิสกวัน เมื่อวันที่ ๑ มกราคม พ.ศ. ๒๔๘๑ และ เมื่อวันที่ ๒ มกราคมพ.ศ. ๒๔๗๒ ซึ่งสามารถจัดเก็บเงินทั้งสองปีไว้ได้เพียง ๖,๔๔๔.๔๐ บาท การที่จะหล่อระฆังใหม่มีลวดลายเป็นพิเศษแบบสุโขทัยตามความจำนงเดิม เพื่อให้เข้าคู่กับหอนาฬิกาที่สร้างขึ้นใหม่นั้นจึงต้องระงับลง แต่ "...ได้ตกลงดัดแปลงระฆังที่ใช้ตีบอกทุ่มโมงของนาฬิกาแก้ไขไปพลางก่อน เมื่อมีโอกาสภายหลังจะหล่อระฆังตามความประสงค์เดิม การเปลี่ยนแปลงต้องเสียค่าจ้างเป็นเงิน ๔๐ บาท กับต้องซื้อระฆังใหม่สำหรับใช้ตีบอกเวลาของนาฬิกาให้เหมาะกับที่ๆ บรรจุ ๑ ระฆัง เป็นเงิน ๒๕ บาท รวมค่าใช้จ่ายทั้งสิ้น ๖,๗๕๕ บาท ยังขาดอยู่ ๓๑๐ บาท ๖๐ สตางค์..."  ^[๓] ส่วนเงินจำนวนที่ขาดอยู่นั้น คณะละครไทยเขษมได้แบ่งเงินรายได้จากการจัดแสดงละครพระราชนิพนธ์เรื่อง "เห็นแก่ลูก" และ "ผิดวินัย" ซึ่งได้จัดแสดงเมื่อวันที่ ๒๘ และ ๓๑ ธันวาคมพ.ศ.๒๔๗๓ มาสมทบ

 

 

 

 

          พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว เสด็จพระราชดำเนินทรงเปิดหอนาฬิกานี้ เมื่อคราวเสด็จพระราชดำเนินมาในงานประจำปีของโรงเรียนวชิราวุธวิทยาลัย เมื่อวันที่ ๑๒ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๔๗๓

 

 

พระสารประเสริฐ (ตรี นาคะประทีป)

 

 

          อนึ่ง นักเรียนเก่ามหาดเล็กหลวง จมื่นเทพดรุณาทร (เปรื่อง กัลยาณมิตร) ได้กล่าวถึงการเตรียมการจัดแสดงละครพระราชนิพนธ์นิพนธ์ เพื่อเก็บเงินสมทบการก่อสร้างหอระฆังและนาฬิกาที่โรงเรียนวชิราวุธวิทยาลัยไว้ใน "วชิราวุธานุสรณ์ ๒๕๐๕" ว่า "...พอใกล้จะถึงวันแสดงจะพิมพ์สูจิบัตร หลวงสรรสารกิจจึงเอ่ยขึ้นในหมู่พวกพ้องที่สำนักงานว่า สูจิบัตรจะถวายพระนามท่านว่าอย่างไร? พระพุทธเจ้าหลวงก็ถวายพระนามแล้วว่า พระปิยมหาราช..."  ^[๔] บรรดาผู้ที่มาร่วมซ้อมละครในวันนั้น "...ต่างพากันนิ่งอึ้งไม่รู้ว่าจะคิดว่าอย่างไร? ขณะนั้นเองพระสารประเสริฐ (ตรี นาคะประทีป) ก็เอ่ยออกมาว่าถวายพระนามท่านว่า "พระมหาธีรราชเจ้า" เป็นอย่างไร? บัดดลนั้นเองทุกคนที่นั่งอยู่ ณ ที่นั้นก็สนับสนุนเห็นพ้องต้องกันป็นเอกฉันท์..."  ^[๕] และเมื่อคณะละครไทยเขษมจัดพิมพ์สูจิบัตรละครซึ่งจัดแสดงในวันที่ ๑ มกราคม พ.ศ. ๒๔๖๙ ว่า "สมเด็จพระมหาธีรราชเจ้า" แล้ว ปวงชนชาวไทยจึงได้พร้อมกันถวายพระราชสมัญญาภิไธยแด่พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวว่า "สมเด็จพระมหาธีรราชเจ้า" อันมีความหมายว่า "มหาราชผู้ทรงเป็นจอมปราชญ์" สืบมาถึงกาลปัจจุบัน